Muzyka epifaniczna na orkiestrę (1963)

Muzyka epifaniczna /fragment/

Wykonawcy: Orkiestra Filharmonii Narodowej, Witold Krzemiński - dyrygent, "Warszawska Jesień" 29 IX 1963, Związek Kompozytorów Polskich

Muzyka epifanicznaMuzyka epifanicznaMuzyka epifaniczna

PWM Edition

Muzyka epifaniczna - fragment; wykonawcy: Orkiestra Polskiego Radia i Telewizji w Krakowie, Antoni Wit - dyrygent (fragment programu TVP "Wtorek melomana", 1979)

Kompozycja ma rodowód teatralny, a jej powstaniu towarzyszyły inspiracje literackie. Jednak Baird nie wskazał tytułu konkretnej sztuki, ale podkreślił swoją fascynację twórczością Jamesa Joyce’a. Utwór został zadedykowany bliżej nieznanej kobiecie: „A Marina”.

Pierwsze polskie wykonanie odbyło się w ramach VII „Warszawskiej Jesieni” i przy tej okazji kompozytor wyjaśnił tytuł i budowę utworu: 

Muzyka epifaniczna. Krótki utwór symfoniczny napisany w l. 1962–1963. Tytuł utworu jest rezultatem próby przetransponowania na muzykę „metody” konstrukcyjnej, która jest w literaturze „wynalazkiem” Jamesa Joyce’a i którą stosuje on konsekwentnie, poczynając od młodzieńczych Epifanii aż po Finnegans Wake. Tak więc Muzyka epifaniczna to szereg (połączonych w nieprzerwaną całość) krótkich, impresyjnych szkiców o improwizacyjnym charakterze, to seria migawkowych, omalże mimowolnych manifestacji emocjonalnych. Nie istnieje w tym utworze żaden z góry założony schemat formalny i jedynym wyznacznikiem formy są szybko przemijające „przypływy i odpływy” wzruszenia.

Ta jednoczęściowa wypowiedź muzyczna, pełna chwilowych wzruszeń, układa się w kształt łuku, którego fragmenty skrajne są niezwykle wyciszone, delikatne, a zasadniczy fragment środkowy zawiera liczne zwroty akcji i faluje między „przypływami i odpływami” jednego typu emocji. Utwór ten jest pełen głębokiej ekspresji, liryzmu i bogactwa brzmienia, które pełni w utworze funkcję formotwórczą.

Paweł Klecki (szwajcarski dyrygent i kompozytor) opisał niebywałe powodzenie tego utworu po jego światowym prawykonaniu na Festiwalu w Montreaux (1963):

Muzyka Bairda chyba już na stałe otworzyła współczesnym utworom drogę na nasz festiwal.

Źródła

  • T. Baird, Muzyka epifaniczna, [w:] Książka programowa: VII „WJ”, Warszawa 1963, s. 110.
  • T. Marek, Tadeusz Baird: „Muzyka epifaniczna” na orkiestrę symfoniczną z koncertująca wiolonczelą, klarnetem i fletem, Filharmonia Narodowa 1967/1968, Informator Programowy, 10 i 11.01.1968, s. 7.