Erotyki, sześć pieśni na sopran i orkiestrę symfoniczną do słów Małgorzaty Hillar (1960–1961)

Erotyki. Inne usta /fragment/

Wykonawcy: Stefania Woytowicz – sopran, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej, Witold Rowicki – dyrygent, Filharmonia Narodowa w Warszawie 1963, Polskie Nagrania

Erotyki. Chwila /fragment/

Wykonawcy: Stefania Woytowicz – sopran, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej, Witold Rowicki – dyrygent, Filharmonia Narodowa w Warszawie 1963, Polskie Nagrania

Erotyki. Noc bez ciebie /fragment/

Wykonawcy: Stefania Woytowicz – sopran, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej, Witold Rowicki – dyrygent, Filharmonia Narodowa w Warszawie 1963, Polskie Nagrania

Erotyki. Wspomnienie twoich rąk /fragment/

Wykonawcy: Stefania Woytowicz – sopran, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej, Witold Rowicki – dyrygent, Filharmonia Narodowa w Warszawie 1963, Polskie Nagrania

ErotykiErotykiErotykiErotykiErotykiErotyki

PWM Edition

Pieśni powstały na zlecenie Komisji Zamówień, Zakupów Dzieł Sztuki oraz Stypendiów Twórczych przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Utwór – zadedykowany Stefanii Woytowicz – został przez nią prawykonany. Kompozytor sięgnął po wiersze Małgorzaty Hillar (Prośba do macierzanki. Erotyki) i stworzył liryczną opowieść o tęsknocie dziewczyny za ukochanym. Muzyka posiada szczególne walory brzmieniowe za sprawą kunsztownego wykorzystania orkiestry i pozostaje w obrębie techniki dwunastotonowej (materiał dźwiękowy całości porządkują cztery serie). Forma każdej pieśni wynika z budowy jej literackiego pierwowzoru.

Pieśń I. Inne usta (Andante)

Pieśń ta jest dialogiem fletu altowego z sopranem, który rozdzielają fragmenty czysto instrumentalne. Całość – bazująca na dwóch pierwszych seriach oraz na materiale pozaseryjnym – jest niezwykle delikatna, statyczna i tajemnicza.

Pieśń II. Chwila (Andante, improvvisando)

W tej części dominuje duet sopranowo-gitarowy, pozostałe instrumenty (klawesyn, wibrafon, celesta, gitara, harfa, fortpeian, pekusja) włączają się jedynie w jej kulminacyjnym fragmencie. Materiał dźwiękowy opiera się na seriach pierwszej i trzeciej oraz na strukturach pozaseryjnych. Pieśń ta, w swej budowie (łukowym zarysie) oraz w statycznym, podszytym niepokojem charakterze, nawiązuje do pieśni pierwszej.

Pieśń III. Noc bez ciebie (Allegro appasionato)

Obok sopranu, dominuje tutaj – niepokojący w brzmieniowym wyrazie – saksofon altowy. Uporządkowanie dźwięków nawiązuje do serii drugiej, ale jego cechą pierwszoplanową jest posługiwanie się krótkimi motywami melodycznymi. Za sprawą zdecydowanej w swym brzmieniu i rytmicznym przebiegu gry kwintetu smyczkowego z solową partią saksofonu altowego pieśń ta jest bardzo energetyczna.

Pieśń IV. Wspomnienie twoich rąk (Andante agitato, ardente)

W tej części odnajdujemy pierwszą i drugą serię. Niespokojna atmosfera z poprzedniej pieśni jest tutaj kontynuowana, przede wszystkim za sprawą barwy dwóch dominujących instrumentów (fortepianu i saksofonu) oraz ich ruchliwych trzydziestodwójkowych przebiegów.

Pieśń V. Czerwona klamra (Lento, espressivo)

Kompozytor sięgnął po pełną obsadę orkiestry i wykorzystał ją w kameralnych zestawieniach. Buduje ona delikatną, ale nieustannie nieopokojącą narrację.

Pieśń VI. Prośba do macierzanki (Andante)

Pod względem kolorystycznym pieśń tę modelują kwintet smyczkowy, grupa pięciu instrumentów: (wibrafon, gitara, harfa, fortepian, klawesyn) oraz gong.

Cechą wyróżniającą Erotyków są wyrafinowane brzmienia grup instrumentalnych oraz selektywnie stosowana technika dodekafoniczna. Za tę kompozycję Baird otrzymał w 1962 roku nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki.

Erotyki posiadają swoje wersje baletowe: pt. Erotica, w choreografii Maurice’a Béjarta (Bruksela 1965, Warszawa 1966); Hyo Takahashi (Tokio 1968); pt. Threnody w choreografii i wykonaniu Alvin Ailey American Dance Theatre (Nowy Jork 1969). 

Scena baletowaScena baletowa