Ekspresje (Espressioni varianti) na skrzypce i orkiestrę (1958-1959)

Utwór powstał na zlecenie Komisji Zamówień Kompozytorskich przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Zawarł w nim Baird bardzo osobisty, indywidualny przekaz, w którym uzewnętrznił swoje przeżycia w rozmaitych „wariantach”. Skrzypce są tutaj najważniejszym nośnikiem wyrazu, a wspomaga je bogaty skład orkiestrowy, który gwarantuje różnorodną paletę barw. Utwór przebiega w sposób naturalny, bez wyraźnego wewnętrznego podziału konstrukcyjnego i jedynie zmienność agogiczna pozwala wyróżnić w nim trzy ogniwa. Oparty jest na technice dwunastotonowej, ze zdecydowaną dominacją horyzontalnych przebiegów seryjnych.

Ekspresje zamykają Bairdowski czteroletni okres „doskonalenia” techniki dodekafonicznej zapoczątkowany przez wzorcowe Divertimento, kontynuowany przez neoklasycznie nacechowane Kasacje, bogaty w ciekawe rozwiązania Kwartet smyczkowy i dojrzałe Cztery eseje.

Po prawykonaniu Ekspresji w Filharmonii Narodowej w 1959 roku w ramach III „Warszawskiej Jesieni” Zdzisław Sierpiński nie krył swego entuzjazmu:

Silne wrażenie i głęboki nastrój jaki pozostawia ta muzyka pozwala ją entuzjastycznie i z pełnym zrozumieniem intencji twórcy przyjąć już za pierwszym razem. Jestem przekonany, że Ekspresje wejdą do naszej literatury muzycznej okresu powojennego jako jedno z najwybitniejszych dzieł. Entuzjazm sali był tylko częścią nagrody za wielkie osiągnięcie kompozytorskie Bairda, o którego Ekspresjach powinniśmy już wkrótce usłyszeć pochlebne oceny również i poza krajem, tak jak to miało miejsce w swoim czasie z Esejami.

Ekspresje stały się kanwą dla baletu pt. Nierozłączni w choreografii Joba Sandersa (Haga 1965).